Pierwsze dni po porodzie są zawsze dużym wyzwaniem dla mamy, noworodka i całej rodziny. To czas, kiedy mama poznaje swoje nowonarodzone dziecko, uczy się rozpoznawać jego potrzeby, karmić je, pielęgnować. Wielu wątpliwościom towarzyszą także dolegliwości ze strony powracającego do stanu sprzed ciąży, ciała kobiety. Jest to także czas wielu fizjologicznych stanów przejściowych u noworodka, które każda mama powinna rozpoznawać i umieć sobie z nimi radzić.
Jakie wyróżniamy stany przejściowe u noworodka?
Spadek masy ciała noworodka
Jednym ze zjawisk fizjologicznych, jest spadek masy ciała noworodka. Wynosi do 10% masy urodzeniowej (np. masa ciała po porodzie wynosi 3500g, więc prawidłowym będzie jej spadek o maksymalnie 350g). Pierwszych pomiarów dokonują zwykle położne na oddziale noworodkowym, kolejne odbywają się podczas wizyt patronażowych w domu pacjentki. Tendencja spadkowa masy ciała dziecka występuje do około 3. doby życia, a następnie dziecko stopniowo zwiększa swoją masę. Jeśli po tym czasie waga pokazałaby ponowny spadek masy ciała – jest to sygnał alarmowy, wymagający konsultacji z lekarzem, bądź położną/doradcą laktacyjnym.
Hipertermia
Kolejne zjawisko, występujące także ze spadkiem masy ciała, to przejściowa hipertermia, czyli wzrost temperatury ciała noworodka sięgającej około 39 st. C. Występuje również w 3-5 dobie życia dziecka. Przyczyny takiego wzrostu temperatury ciała u dziecka, nie są do końca poznane. Może ona wynikać m.in. z niedostatecznej podaży płynów, na przykład podczas nieefektywnego, bądź zbyt rzadkiego karmienia piersią. Warto wtedy zwrócić uwagę na częstość i technikę karmień, ewentualnie zgłosić potrzebę pomocy położnej.
Żółtaczka
Bardzo często, bo u nawet 70% noworodków pojawia się żółtaczka, czyli hiperbilirubinemia. Mówimy, że jest fizjologiczna, jeśli poziom stężenia bilirubiny nie przekracza 12 mg% u dzieci donoszonych i 15 mg% u wcześniaków. Zażółcenie powłok skórnych zaczyna być widoczne około 2-3 doby życia dziecka, największe nasilenie obserwuje się około 4-5 doby. Następnie po tym czasie samoistnie ustępuje w ciągu 2 tygodni, a do 3 tygodni u dzieci urodzonych przedwcześnie.
Mogą jej towarzyszyć takie dolegliwości dziecka, jak:
- nadmierna senność,
- zmniejszony apetyt,
- brak chęci do ssania piersi.
Aby nie dopuścić do nadmiernego spadku masy ciała, należy zadbać o odpowiednio częste przystawianie dziecka do piersi, stymulację go w trakcie karmienia i prawidłową technikę pobierania pokarmu.
Stolce przejściowe
Wynikającym ze zmian składu pokarmu kobiecego oraz kolonizacji jelit florą bakteryjną zjawiskiem fizjologicznym, są także stolce przejściowe. Mają one dość luźną konsystencję, barwę brunatną, żółtą lub zieloną, mogą zawierać małe ilości grudek lub śluzu i przede wszystkim występują w dużych ilościach, nawet do 10 na dobę (w przypadku karmienia mlekiem modyfikowanym mogą być rzadziej). Pojawiają się mniej więcej od 2-3 doby po porodzie. Po około tygodniu zaczynają przekształcać się do stolce dojrzalsze, mniej wodniste i występujące z mniejszą częstotliwością.
Odczyny hormonalne
U dzieci nowonarodzonych mogą pojawiać się także tzw. odczyny hormonalne, wynikające z wpływu hormonów mamy, przekazywanych poprzez naczynia krwionośne w łożysku. Działanie hormonów powoduje powiększanie się gruczołów piersiowych u dzieci obu płci, nawet z obecnością wydzieliny w tych gruczołach, oraz pojawianie wydzieliny z pochwy u dziewczynek (białej bądź z domieszką krwi). Są to zmiany zupełnie fizjologiczne, nie wymagające żadnych interwencji, poza kontynuowaniem standardowej pielęgnacji okolicy klatki piersiowej i narządów płciowych.
Rumień toksyczny
Fizjologiczne zmiany skórne u noworodków mogą przejawiać się także w postaci rumienia toksycznego. Są to łagodne, czerwone plamki występujące głównie na twarzy i tułowiu. Pojawiają się po około 2-3 dniach życia dziecka, do całkowitego ich ustąpienia mogą zmieniać charakter na krostki otoczone czerwoną obwódką, bądź grudki pod skórą. Zwykle znikają po kilku dniach i nie wymagają żadnych zmian w pielęgnacji. Należy pamiętać, by nie przegrzewać dziecka i nie obciążać nadmiernie jego skóry zbędną ilością kosmetyków.
Każdy z wymienionych powyżej stanów jest zjawiskiem naturalnym, mogącym przysporzyć rodzicom zmartwień. Należy pamiętać, że odpowiednia pielęgnacja skóry, częste i efektywne karmienie, oraz dbanie o higienę i otoczenie noworodka, są wystarczającymi działaniami. Warto jednak mieć ich świadomość i w sytuacji przekraczającej fizjologię, udać się do specjalisty.
Autor: Milena Lemańska, położna
